Ένα κιβώτιο που ποτέ δεν είναι άδειο. Είναι πάντα γεμάτο. Είτε γεμάτο με τις προσδοκίες της επανάστασης, είτε γεμάτο με την αφόρητη πραγματικότητα της συνθηκολόγησης και της διάψευσης.
Η κριτική του Άρη Αλεξάνδρου δεν είναι η τετριμμένη κριτική σε μια γραφειοκρατική ηγεσία στην βάση ενός άδειου δημοκρατισμού,που καταλήγει είτε την ήττα είτε την νίκη μιας επανάστασης να τις αποδίδει κατά περίπτωση, είτε στην φωτισμένη είτε στην ανίκανη ηγεσία. Καθώς οι πραγματικές αιτίες που συνδέονται τόσο με την επικράτηση όσο και με την κατάρρευση ενός επαναστατικού σκοπού υπερβαίνει τις ηγεσίες και τους σχεδιασμούς μια κάποιας γραφειοκρατίας που αποτελεί δεδομένη όσο και αρνητική πλευρά κάθε πολιτικού εγχειρήματος. Με την έννοια ότι κάθε πολιτικό εγχείρημα, πόσο μάλλον μια επανάσταση δεν μπορεί παρά να αναμετράται κάθε στιγμή με τους εφιάλτες της. Κυρίως με τον κυρίαρχο εφιάλτη, τα μέσα που αναφέρονται στον σκοπό, να τον αποστεώσουν και να τον αφυδατώσουν από κάθε επαναστατική οντολογία.
Σε κάθε περίπτωση η στρατιωτική και πολιτική ήττα στον εμφύλιο δεν ήταν η μονόδρομη απόρροια μιας ηγεσίας που πρόδωσε τον σκοπό της επανάστασης. Καθώς ο “αποχαιρετισμός στα όπλα” είχε ήδη εξαγγελθεί, και είχε το πρόσωπο της υποταγής του διεθνούς και εγχώριου κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος στην στρατηγική των λαϊκών μετώπων που καλλιεργούσε την καταστροφική ψευδαίσθηση, ότι υφίσταται ειρηνικός, κοινοβουλευτικός και αναίμακτος κοινωνικά και πολιτικά δρόμος για την πολιτική χειραφέτηση της εργατική τάξης.
Το διεθνές εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα είχε γράψει στο πρόγραμμά του και στις σημαίες του, τους όρους της συνθηκολόγησης του, πολύ πριν αυτή πιστοποιηθεί στο Γράμμο και το Βίτσι. Το κιβώτιο είχε αδειάσει από την προσδοκία και την βεβαιότητα της νίκης και είχε γεμίσει ασφυκτικά με τον καταστροφικό ρεαλισμό της υποταγής με τίμημα τις ζωές χιλιάδων κομμουνιστών και αγωνιστών του εργατικού κινήματος. Η ήττα στον ελληνικό εμφύλιο, ήταν το αποκρυστάλλωμα της ήττας της κομμουνιστικής υπόθεσης, που υπέκυψε και τελικά εξαϋλώθηκε στα πλαίσια μιας αντίληψης ότι η επαναστατική διαδικασία συνιστά μια σταδιακή, χρονομετρημένη και οριοθετημένη πορεία που μπορεί να υπαχθεί στα πεπερασμένα όρια μιας μεσσιανικά δομημένης μετάβασης από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό.
Ο σκοπός της επανάστασης που στο μυθιστόρημα Άρη Αλεξάνδρου περιφέρεται ως άδειο κιβώτιο στα χέρια της εργατικής τάξης δεν βρίσκεται πια μέσα στο κιβώτιο. Η εργατική τάξη ουσιαστικά θρηνεί την απώλεια του σκοπού σε μια μακρόσυρτη γεμάτη παρακάμψεις λιτανεία όπου η πολιτική δίνει σταδιακά την θέση της στην θεολογία. Είναι η στιγμή που οι μοιρολογίστρες της ιστορίας καταλαμβάνουν την κεντρική σκηνή. Γιατί άραγε μοιρολογούν ; Είναι αργά για δάκρυα όταν στο τέλος του δρόμου δεν υπάρχει παρά μια στοίβα όπλα και δίπλα της το λευκό χαρτί της συνθηκολόγησης.
Με την πολιτική καθοδήγηση του ΚΚΕ το ΕΑΜ αποπειράθηκε να κάνει επανάσταση. Σε αυτή την διάψευση αναφέρεται το μυθιστόρημα του κομμουνιστή Άρη Αλεξάνδρου. Και είναι μια διάψευση που αφορά και την κατανοούν όσοι δεν έχουν πάρει διαζύγιο με την επαναστατική και κομμουνιστική προοπτική.
-Του Χρήστου Μιάμη-
Ενδιαφέρουσες πηγές :
- https://kivotio.tumblr.com/alexandrou- θεατρική παράσταση
- Ραυτόπουλος Δημήτρης, Άρης Αλεξάνδρου, ο εξόριστος, εκδ. Σοκόλη, Αθήνα, 2004,
3. Εργογραφία του Άρη Αλεξάνδρου
Ποιητικές συλλογές
Ακόμα τούτη η άνοιξη (Γκοβόστης 1946)
Άγονος γραμμή (ιδιωτική έκδοση 1952)
Ευθύτης οδών (ιδιωτική έκδοση 1959)
Ποιήματα 1941-1971 (Κείμενα 1972)
Συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του: Ποιήματα 1941-1974, 2η έκδοση Καστανιώτης 1981.
Άλλα
Το κιβώτιο, μυθιστόρημα, Κέδρος 1975
Η εξέγερση της Κροστάνδης, χρονικό, Φυτράκης 1975
Τα ξυλοπόδαρα, παραμύθι, Βέργος 1976
Ο λόφος με το συντριβάνι, σενάριο βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό
MANIFESTUS 